KAĞIT PARA: KÂİME

KAĞIT PARA: KÂİME

Uygurlar XI. yüzyılda kumaş parçalarının üstüne mühür basarak para yerine kullanmışlardır. Kıymetli madenlerden basılan sikkelerin dışında; itibârî değeri hâiz ödeme vasıtaları arasında mühim bir yeri olan ve bugün bildiğimiz ve kullandığımız mânâda ilk kağıt para Çinliler tarafından basılmış ve kullanılmıştır. Kağıt paranın mucidi Çinlilerdir. İlk Çin kağıt parası, M. 1189 yılında Çin hükümdarı Jin tarafından bastırılmıştır.
Milâdi 1330'da Çin'i ziyâret eden ve orada bir buçuk yıl kalan müslüman seyyah İbn-i Bâtûta Çin'de ticâretin dinar ve dirhem ile değil, kağıt parçaları vasıtasıyla yapıldığını ve bir kimsenin kağıt paraları yırtıldığı vakit bunları darphâneye götürüp yenisiyle değiştirebildiğini belirtmektedir.
Çinlilerden sonra, Yuan hanedânı devrinde Moğollar'da kağıt para kullanmışlardır. Moğol Hânı Kubilây Hân 13. yüzyılın ikinci yarısında üzerinde vazifelilerin isimleri ve damgaları bulunan kağıt para bastırmıştır.
Avrupa'da ilk kağıt para İsveç'teki Stokholm Bankasınca 1661'de basılmıştır. Avrupada kağıt para 17.yüzyılın sonlarından itibaren kullanılmaya başlanmıştır.
Osmanlılar, değerli metalden basılmış sikkeleri temsilen basıldığı için, kağıt paraya kâime (halk dilinde kayme) demişlerdir. Kâime, her ne kadar hazinedeki altın ve gümüş sikke karşılığında piyasaya sürülmesi düşünülmüşse de öyle olmamış, iç borçlanma ve mâlî sıkıntılar için basılmıştır. Osmanlı Devleti'nde ilk kâime; 1840 yılında Tanzîmât reformları ve Kırım Savaşı'nın masrafları için; ikinci kâime; 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı için, üçüncü ve son kâime; Birinci Dünya Savaşı'nın finansmanı için basılmıştır. İlk iki kâime, basıldıktan kısa bir süre sonra piyasadan çekilmiş, üçüncü kâimeler ancak, Cumhuriyet'in ilânından beş yıl sonra, 4 Eylül 1928'de tamamen tedâvülden kaldırılmıştır. (M.G-20)

Fazilet Takvimi